Amfetaminen: Effecten, risico's bijwerkingen en verslaving

Amfetaminen zijn een categorie drugs en medicijnen die psychoactieve stoffen bevatten met een stimulerende en oppeppende werking. Het is relatief makkelijk om afhankelijk en verslaafd te raken aan deze stoffen, vooral wanneer ze recreatief worden gebruikt. Wanneer je amfetaminen medicinaal inneemt, is het daarom belangrijk om gebruiksinstructies goed op te volgen. In dit artikel wordt uitgelegd wat amfetaminen precies zijn, mogelijke effecten en risico’s van gebruik en wat je kunt doen bij een amfetamineverslaving.

Wat zijn amfetaminen?

Amfetaminen zijn een groep psychoactieve stimulerende stoffen die het zenuwstelsel beïnvloeden. Ze werken door de hoeveelheid van bepaalde neurotransmitters in de hersenen te verhogen, zoals dopamine en noradrenaline, wat leidt tot meer alertheid, concentratie en energie.

Voor veel mensen heeft amfetamine betekenis als de drug speed, een populaire partydrug die kan worden gesnoven of geslikt. Naast speed, behoren echter nog veel meer soorten drugs en medicijnen tot de groep amfetaminen. Zo valt ADHD-medicatie zoals Ritalin en Concerta hier ook onder. Het verslavingsrisico bij deze medicijnen is wel relatief laag vergeleken met amfetamine drugs zoals speed, volgens een studie uit 2011 in CNS Drugs.

DIRECT IEMAND AAN DE LIJN?

Bel voor advies

020 - 532 0030
Ma-Vrij van 07:00 - 22:00

Wat is de werking van amfetamine?

De werking van amfetamine is het stimuleren van het centrale zenuwstelsel en het beïnvloeden van de activiteit en hoeveelheid van bepaalde neurotransmitters in de hersenen. Amfetamine verhoogt de hoeveelheid van deze stoffen in de hersenen, waaronder dopamine en noradrenaline, en zorgt ervoor dat ze minder snel worden afgebroken. Dit zorgt voor een tijdelijke boost in alertheid, energie en concentratievermogen.

Wanneer de amfetamine is uitgewerkt, zakken de dopamine en noradrenaline niveaus voor een korte periode onder hun normale niveau, volgens S. Geránton et al. in British Journal of Pharmacology. Dit leidt vaak tot een psychische en lichamelijke dip in energie en emoties van minstens enkele dagen lang.

Welke soorten amfetaminen zijn er?

Deze soorten amfetaminen zijn onder meer te vinden in drugs en medicijnen:

• Efedrine: Efedrine is de werkzame stof van de ephedra plant. Efedrine is de natuurlijke variant van amfetamine. Ook de qat plant bevat stoffen die in het lichaam omgezet worden in efedrine.
• Speed: De meest voorkomende soort amfetamine is speed. Speed is een in een laboratorium nagemaakte, chemische variant van efedrine. Het heeft vooral een stimulerende werking, doordat het sterk werkt op het stimuleren van noradrenaline. Speed is een populaire partydrug.
• Crystal meth: Crystal meth is een krachtige en gevaarlijke amfetamine en ook bekend als methamfetamine. De stimulerende werking van crystal meth houdt een stuk langer aan dan de euforische effecten, waardoor de drang om opnieuw te gebruiken erg groot is. Dit maakt crystal meth een van de meest verslavende populaire drugs.
• Ritalin en Concerta (methylfenidaat): Ritalin en Concerta zijn medicijnen die het concentratievermogen van mensen met ADHD verhogen. Ze bevatten de werkzame stof methylfenidaat, een vorm van amfetamine dat neurotransmitters stimuleert die verantwoordelijk zijn voor het afremmen van signalen. Zo hebben ze, in de juiste dosering, een kalmerend effect.
• Dextro-amfetamine: Dextro-amfetamine, ook bekend als dex of dexamfetamine, heeft vergelijkbare effecten als methylfenidaat. Dexamfetamine is echter twee keer zo sterk en werkt anders. Sommige mensen met ADHD reageren daarom wel op dexamfetamine, maar niet op methylfenidaat.
• MDMA: De werkzame stof van XTC is MDMA, wat staat voor 3,4-methyleendioximethamfetamine. Lees hier meer over XTC en MDMA.
• Verwante designerdrugs zoals 6-APB en 4FMP: 6-APB en 4FMP zijn relatief nieuwe designerdrugs die chemisch licht verschillen van MDMA en andere drugs. Hoewel deze stoffen niet volledig amfetaminen zijn, zijn de effecten op vergelijkbare wijze oppeppend en stimulerend.

Wat zijn de effecten van amfetamine?

De effecten van amfetamine zijn divers en onder meer afhankelijk van het type, de dosering en individuele kenmerken. Er is meestal sprake van een milde of sterk oppeppende werking bij de gebruiker. Ook voel je je scherper en alerter. Sommige amfetaminen kunnen daarnaast je bewustzijn beïnvloeden en je bijvoorbeeld euforische gevoelens geven. Dit hangt onder meer af van de mate waarin ze een deel van de hersenen (corpus striatum) weten te bereiken en te veranderen, volgens een studie uit 2013 in Journal of Pharmacology.

Wat zijn de bijwerkingen van amfetamine?

De bijwerkingen van amfetamine zijn onder meer psychische klachten, lichamelijk ongemak en gezondheidsproblemen. De kans op en intensiteit van deze bijwerkingen neemt toe bij hogere doseringen en gebruik over langere periodes. Iemand die amfetamine gebruikt, zal meteen last krijgen van gespannen spieren. Ook komen hartkloppingen, overmatig zweten en buik- en hoofdpijn regelmatig voor.

Mogelijke bijwerkingen van amfetamine zijn:

• Buikpijn en misselijkheid, verminderde eetlust en gewichtsverlies
• Verhoogde hartslag en/of bloeddruk
• Psychische klachten zoals angst en nervositeit
• Verwijde pupillen en voortdurend knarsen met de tanden (malen van de kaken)
• Slapeloosheid
• Prikkelbaarheid en agressie

Wat zijn de gevaren van amfetaminen?

De gevaren van amfetaminen zijn onder meer het ontwikkelen van ernstige gezondheidsproblemen en een verslaving. Bij langdurig gebruik ontwikkelen de meeste gebruikers een afhankelijkheid, waardoor hogere doseringen noodzakelijk zijn voor hetzelfde effect, volgens een studie uit 2013 in het gezaghebbende Cochrane Database of Systematic Reviews. Dit maakt stoppen lastiger en verergert fysieke en lichamelijke klachten.

Fysieke gevaren van amfetamine

De belangrijkste lichamelijke risico’s van amfetaminen zijn:

• Chronische oververmoeidheid
• Chronische ondervoeding, gewichtsverlies en verminderde eetlust
• Leverbeschadiging
• Verhoogde kans op cardiovasculaire aandoeningen
• Mogelijke gebitsschade door tandenknarsen
• Hersenschade
• Schade aan neus (bij snuiven)
• Vruchtbaarheidsproblemen

Geestelijke gevaren van amfetamine

De belangrijkste geestelijke gevaren van amfetaminen zijn:

• Waanbeelden en hallucinaties (bij hoge doseringen)
• Psychoses
• Gedragsveranderingen: agressiviteit, depressiviteit, verwarring en achterdocht
• Depressies en angststoornissen

Verslaafd aan amfetaminen

Maak jij je zorgen over je eigen amfetaminegebruik, of denk je dat een geliefde of bekende verslaafd is aan een oppeppend middel? Hieronder lees je wat de belangrijkste symptomen van een verslaving zijn en welke stappen je kunt zetten naar een drugsvrij leven.

Symptomen van een verslaving

Of iemand verslaafd is aan amfetaminen, hangt vooral af van het gebrek aan controle over het gebruik. Wanneer je dwangmatig en obsessief amfetaminen gebruikt, en de high als ontsnapping gebruikt voor problemen, is er meestal sprake van een serieuze amfetamineverslaving.

Afkicken en behandeling van een amfetamineverslaving

Professionele hulp is meestal nodig om een amfetamineverslaving succesvol aan te pakken. Afkicken van sommige soorten amfetaminen, zoals crystal meth, kan bijzonder gevaarlijk zijn. Een ambulant behandeltraject of een opname in een afkickkliniek, waar je onder medische begeleiding kunt afkicken, wordt in veel gevallen daarom afgeraden.

Een behandeling richt zich meestal niet alleen op de lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid aan de amfetaminen, maar ook op het behandelen van mogelijke onderliggende oorzaken en problemen. Zo neemt de kans op terugval af en kan worden toegewerkt naar een volledig herstel.

Wil je meer weten over mogelijke behandelopties voor een amfetamineverslaving? Bel 020 – 532 0030 voor een persoonlijk consult over de mogelijkheden in jouw situatie of die van je geliefden.

Veelgestelde vragen over amfetamine